Mikro İktisat-1

Tüketici Davranışı Ve Dengesi

 

v      Çeşitli mal veya hizmetlerin insan ihtiyaçlarını kar­şılama özelliğine :

Ø       Fayda  

 

v      Tüketici davranışlarını belirleyen üç temel faktör :

Ø       malın fiyatı,

Ø       faydası

Ø       tüketici geliri

 

v      Ordinal  fayda   kuramının varsayımları :

Ø       Fayda ölçülemez

Ø       Fayda sübjektif bir kavramdır

Ø       Mal ve hizmetler faydaları açısından sıralanabilirler

Ø       Fayda fonksiyonu malların tek tek faydaları toplamın­dan oluşamaz

Ø       Bir malın tüketiminden sağlanan fayda öteki malların tüketiminden sağlanan faydadan bağımsız olamaz.

 

v      Kardinal fayda yaklaşımı­nın varsayımları:

Ø       Fayda ölçülebilir

Ø       Her birey belli bir malı eşit miktarda tükettiğinde aynı toplam faydayı elde eder.

Ø       Fayda objektif bir kavramdır.

Ø       Fayda fonksiyonu, bireylerin çeşitli malların tüketi­minden elde ettikleri faydaların toplamına eşittir.

Ø       Bir malın sağladığı fayda diğer malın sağlayacağı faydayı etkilemez.

 

v      Fayda  fonksiyonu   ile   ilgili   söylenebilecekler  :

Ø       Her bireyin fayda fonksiyonu birbirinden farklıdır.

Ø       Sürekli ve iki kez türevi alınabilir fonksiyon olmalıdır.

Ø       Malların tüketilen miktarlarının artan bir fonksiyonu­dur.

Ø       Bireysel fayda fonksiyonları birbirinden bağımsızdır.

Ø       Diğer malların tüketim miktarları sabitken bir malın tüketim miktarı arttırıldığında toplam fayda azalarak artar.

 

v      İktisadi akılcılığın özellik­leri :

Ø       Seçici olma

Ø       Tam bilgiye sahip olma

Ø       Çoğu aza tercih etme

Ø       Az miktarda tüketimle yetinmeme

Ø       Tercihler arasında tutarlı olma

Ø       İktisat teorisinin belki de en temel varsayımı Latin­ce "Homo Economicus" adı verilen "iktisadi insan" varsayı­mıdır.

Ø       Buna göre tüm ekonomik birimler kendi çıkarlarını mak­simize etme doğrultusunda hareket ederler. Örneğin tüke­ticiler faydalarını maksimize etmeye üreticiler kârlarını maksimize etmeye uğraşırlar ve bunu başardıklarında dengede olduklarından söz edilir.

 

v      Toplam faydanın, malların tüketilen miktarının artan fonksiyonu   olma   özelliği   iktisadi   insanın   hangi
özelliğinden kaynaklanır?

Ø       Çoğu aza tercih etme

 

v      Fayda fonksiyonlarının kişiler arası fayda karşılaş­tırması  yapılmasını  engelleyen  özelliği  :

Ø       Birbirinden bağımsız olmaları dır

 

v      Bir malın tüketime katılan sonuncu biriminin top­lam faydada oluşturduğu artışa :

Ø       Marjinal fayda

Ø       Tüketilen son birim malın sağladığı faydaya marjinal fayda denir.

 

v      Azalan marjinal fayda varsayımının nedeni :

Ø       İhtiyaçların giderildikçe şiddetinin azalmasıdır

 

v      Toplam   faydanın özellikleri :

Ø       Toplam fayda tüketilen mal miktarı arttıkça ar­tan; ancak her seferinde azalarak yani yatıklaşarak ar­tan bir eğri ile gösterilir.

 

v      Marjinal  fayda eğrisinin özelliği:

Ø       Marjinal fayda tüketilen mal miktarı arttıkça aza­lır.

Ø       Bu yüzden negatif yani azalan bir eğridir

 

v      Toplam faydanın azaldığı bir durumda marjinal fay­da :

Ø       Değeri negatiftir

Ø       Toplam faydanın azalabilmesi için tüketilen malla­rın fayda değil zarar sağlaması gerekir.

Ø       Yani tüketilen son birim malın marjinal faydasının negatif değer taşıması ge­rekir

 

v      Dengedeki  bir tüketicinin davranışı :

Ø       Her mala harcadığı son liranın marjinal faydasını eşitler

Ø       Tüketicinin her mala harcadığı son liraların eşit marjinal fayda sağlamasına eş marjinal fayda ilkesi denir. Eş marjinal fayda ilkesi kardinal fayda kavramına da­yanmaktadır.

 

v      Tüketicinin her mala harcadığı son liraların eşit marjinal fayda sağlamasına :

Ø       Eş marjinal fayda ilkesi denir.

Ø       Eş marjinal fayda ilkesi kardinal fayda kavramına da­yanmaktadır.

 

v      Neyin bulunması  faydanın sıralanabildiği varsayımını kurar?

Ø       Farksızlık eğrisi

Ø       Ordinal fayda kavramını savunan iktisatçılar" fark­sızlık eğrilerini bularak faydanın ölçümünü gereksiz hale getirmişlerdir

 

v      Tüketiciye aynı tatmin düzeyini sağlayan farklı mal tüketim bileşimlerinin geometrik yerine :

Ø       Farksızlık eğrisi denir

 

v      Farksızlık eğrilerinin özel­likleri :

Ø       Birbirini kesmezler

Ø       Negatif eğimlidirler

Ø       Orijine göre dışbükeydirler

Ø       Mal düzleminin her noktasından bir farksızlık eğrisi geçer

Ø       Üzerindeki her nokta eşit toplam fayda sağlayan tü­ketim bileşimlerini gösterir.

 

v      Mallardan birisi tek başına fayda sağlarsa Farksızlık eğrileri eksenleri kesebi­lir

 

v      Farksızlık  eğrilerinin   orijinden   uzaklaştıkça  daha yüksek toplam faydayı temsil etmeleri, fayda fonk­siyonunun hangi özelliğinden kaynaklanır?

Ø       Tüketilen malların artan fonksiyonu olmasından

v      Farksızlık eğrilerinin negatif eğimli olmalarının nedeni :

Ø       Aynı tatmin düzeyinde kalabilmek için bir malın tüke­timi arttırıldığında diğer malın tüketiminden bir miktar vazgeçilmesi zorunluluğudur

 

v      Farksızlık eğrilerinin birbirlerini kesmemeleri "ikti­sadi insan" in hangi özelliği ile ilgilidir?

Ø       Tercihler arasında tutarlı olma

Ø       Tercihleri arasında tutarlı olan "iktisadi insan" böyle bir durumla varsayım gereği karşılaşmaz.

Ø       Yani farksızlık eğrileri birbirini kesmez.

 

v      Farksızlık eğrisi üzerinde aynı fayda düzeyini koru­yabilmek için, bir malın bir biriminden vazgeçildiği zaman öteki maldan ikame edilmesi gereken mikta­rı gösteren katsayıya :

Ø       Marjinal ikame oranı denir

 

 

v      Bir farksızlık eğrisi üzerinde sol yukarıdan sağ aşa­ğıya doğru gidildiğinde marjinal ikame oranının mutlak değerinin azalması farksızlık eğrisinin Orijine göre … :

Ø       Orijine göre dışbükey olmasına yol açar

 

v      Tüketicinin sabit geliri ile n sayıda malı temsil eden iki malı hangi miktarlarda tüketme olanaklarına sa­hip olduğunu gösteren noktaların geometrik yerine:

Ø       Bütçe doğrusu adı verilir

 

v      Bir tüketiciye ait bütçe doğrusunda aynı doğru üzerindeki iki nokta  X ve Y. İse

Ø       Bu doğrunun üzerin­deki her noktada tüketici gelirinin tamamını harcadığı için her iki noktada harcanan para aynıdır.

 

v      Tüketici  bütün  bütçesini  X  malının  satın  alımına ayırdığında X malından sa­tın alacağı maksimum miktarın ifadesi:(M: bütçeP: fiyat)

Ø       M/Px

 

v      Düşey eksende Y malının, yatay eksende X malının yer aldığı  bir  modelde  bütçe  doğrusunun  eğimi :

Ø       X ve Y malının nispi fiyatlarına

Ø       Bütçe doğrusunun eğimi -Px/Py Yani malların nispi fiyatlarına eşittir.

 

v      Farksızlık eğrisi üzerindeki bir nokta :

Ø       İki malın noktanın içerdiği miktarlarda tüketilmesi halinde sağlanacak toplam faydayı gösterir

Ø       Farksızlık eğrisi üzerindeki her nokta tüketiciye eşit tatmin sağlayan iki mala ait değişik bileşimleri göste­rir.

 

v      Kayıtsızlık (farksızlık) eğrisi üzerindeki her nokta­da sağlanan toplam fayda tanım gereği aynıdır.

 

v      Farksızlık eğrilerine ait özellik:

Ø       Orijine göre dışbükey olmaları

Ø       Farksızlık eğrilerinin orijine göre dışbükey olmala­rının nedeni azalan marjinal ikame oranının söz konusu olmasıdır

 

v      X1   malının  tüketim   miktarları  yatay,   X2 malının miktarları düşey eksende gösterildiğinde, tüketici­nin bütçesi 2000 TL, P1 = 100 TL, P2 = 200 TL ise bütçe doğrusu eksenleri kaç birimde keser:

Ø       Bütçe doğrusu yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi olmalıdır, b noktası X2'i kestiği noktadır ve bu noktada X2 malının tüketimi miktarı sıfırdır yani tüketici sadece Ob kadar X-| malı tüketmektedir. Diğer bir ifade ile bütün parasını X1 malına harcamaktadır. Bütçesi 2000 TL ve X1'in fiyatı 100 TL olduğuna göre X1 'den en fazla 2000/100 = 20 adet tü­ketebilir. Bu durumda b = 20 dir. Aynı şekilde a noktasında bütün parasını X2'ye harcadığı durumda da en fazla 2000/200 = 10 birim X2 tüketebilir. Yani bütçe doğrusu X2'yi 10 birimde keser.

 

v      Aşağıdakilerden hangisi ordinalist yaklaşıma göre bir tüketicinin X ve Y gibi iki mal tükettiğinde elde edeceği toplam faydayı gösterir? (U: Fayda)

Ø       U = u (x) + u(Y)   

Ø       Bu yaklaşıma göre bir malın tüketiminden sağla­nan fayda, öteki malların tüketiminden sağlanan faydadan bağımsız değildir. Bundan dolayı fayda fonksiyonu olduğu gibi malların bireysel faydaları topla­mından oluşamaz.

 

v      Hangi noktada malların marjinal faydalarının birbirine oranı fiyatlarının birbirine oranına eşittir?

Ø       Tüketicinin denge noktasında

Ø       O da bütçe doğrusunun farksızlık eğrisine teğet olduğu  noktadır

 

v      Fayda   konusunda ordinalist yaklaşımı benimsemiş iktisatçılar :

Ø       Edgeworth

Ø       Antonelli

Ø       Fisher

v      Fayda   konusunda kardinalist görüşü benimsemiş iktisatçılar :

Ø       Gossen,

Ø       Walras

Ø       Jevons

 

v      Bir tüketicinin  harcama olanaklarının  parasal  ifa­desine :

Ø       Bütçe kısıtı

 

v      Bir tüketici x, y, z mallan arasında x < y ve y = z şeklinde bir tercih yapmışsa, tutarlılık varsayımına uygun olan :

Ø       z = y > x         

Ø       Tercihleri arasında tutarlı olma iktisadi akılcı insa­nın (homo economicus) önemli bir özelliğidir.

 

v      X ve Y gibi iki tüketim malı düşünüldüğünde; Y nin marjinal faydası X'in marjinal faydasına eşitse ve tüketici tüm bütçesini harcamışsa, X ve Y'nin fiyat­ları arasındaki ilişki:

Ø       X'in fiyatı Y'nin fiyatına eşittir.

Ø       Dengede her malın marjinal faydasının fiyatına oranı birbirine eşit olmalıdır.

Ø       MUx = MUy olduğuna göre yukarıdaki eşitliğin sağlanabil­mesi için;

Ø       Px = Py olmalıdır.

 

v      Bir tüketici X ve Y gibi iki malı tüketirken, X malı tüke­timini 3 birim arttırıp Y malı tüketimini 8 birim azalttığın­da toplam faydası değişmemektedir.Bu noktada X'in Y'ye marjinal ikame oranı (MRSxy) kaçtır?

Ø       8 / 3

Ø       Burada marjinal ikame oranının gerçekte negatif değerli olduğu; ancak mutlak değerinin dikkate alındığı unutulma­malıdır

 

v      Bir tüketicinin bütçesi 3.000 TL, Px = 100 TL ve Py = 50 TL olduğuna göre bütçe doğrusunun denkle­mi :

Ø       y = -2x + 60 dir.

Ø       Bütçe kısıtı şöyle yazılır. M = xPx + yPy 

Ø       Px ve Py değerlerini ve bütçe (M) değerlerini yerine koy­duğumuzda 3.000= x100 + 50y elde ederiz.

 

v      Tüketicinin faydasını maksimize edebilmesi için :

Ø       Gelirinin tamamını iki mala harcaması gerekir.

Ø       Bunun an­lamı dengenin ancak bütçe doğrusu üzerindeki bir nokta­da sağlanabileceğidir.

Ø       Hangi bütçe doğrusu olduğu ise hangi noktada eksenleri kestiğinden hareketle bulu­nabilir

 

v      Bütçe doğrusu:

Ø       Eksenleri kesen negatif eğimli bir doğrudur

 

v      Peynir ile  ekmeğin birlikte tüketilmesi ile elde edilecek top­lam fayda, bu iki malın ayrı ayrı  tüketimi ile elde edilecek toplam faydaya eşittir ifadesi :

Ø       Kardinalist fayda görüşünü

Ø       Kardinal fayda görüşünü savunan bu iktisatçılara göre bir malın sağlayacağı fayda, diğer malın sağlayaca­ğı faydayı etkilemez.

 

v      Tüketici   dengesinin  oluştuğu   noktada,  farksızlık eğrisinin ve bütçe doğrusunun eğimi :

Ø       Farksızlık eğrisinin eğimi bütçe doğrusunun eğimi­ne eşittir.

Ø       Denge noktasında bütçe doğrusu farksızlık eğrisi­ne teğettir. Dolayısıyla bu noktada eğimleri aynıdır

 

v      Bütçenin    tamamı    harcandığında,    MUA/PA   > MUB/PB ise, tüketicinin  dengeye gelebilmesi  için en uyun davranış :

Ø       A malından tükettiği miktarı arttırması

Ø       Dengede şu eşitlik sağlanmalıdır.

Ø       Eğer MUA/PA > MUa/Pa ise tüketici A malına harcadığı son liradan daha çok marjinal fayda sağlıyor demektir. Bu durumda her zaman rasyonel davranan ve çıkarlarını maksimize etmeye çalışan tüketicinin A malı tüketimini arttırıp B malı tüketimin kısması gerekir. A malı tüketimi arttığında marjinal faydası (MUA) azalacak, B malı tüketi­mi azaldığında ise bu kez tam tersi olacak yani marjinal faydası artacak ve böylece yukarıdaki eşitlik sağlanacak­tır

 

v      Toplam fayda maksimum iken marjinal fayda :

Ø       Sıfıra eşittir

Ø       Marjinal fayda son birim malın tüketiminden sağla­nan faydadır.

Ø       Dolayısıyla son birim mal fayda sağladığı sürece toplam fayda artar.

Ø       Tüketilen son birim mal fayda sağlamadığında toplam fayda en yüksek değerine ulaş­mış demektir.

 

v      Düz bir doğru biçiminde­ki  farksızlık eğrisi:

Ø       Eğimi yani marjinal ikame oranı her nokta­da aynıdır.

Ø       Bunun anlamı ise bir malın bir biriminden vaz­geçildiği zaman öteki maldan hep aynı miktarda ikame edilmesi gerektiğidir.

Ø       Birbirini tam olarak ika­me eden mallardan söz konusudur

 

v      Tam tamamlayıcı mallara örnek:

Ø       Bir çift terliğin tek­leri gösterilebilir

 

v      Faydanın ölçülemeyeceğini, ancak karşılaştırılabi­leceğini ileri sürerek belirli bir mal ya da hizmetin faydasının kişiden kişiye farklı olacağını kabul eden' yaklaşım:

Ø       Ordinal fayda yaklaşımıdır

 

v      Toplam fayda marjinal fayda değerlerinin toplamına eşittir.

 

v      Kardinal fayda yaklaşımı­na göre tüketici dengesinin sağlanabilmesi için ge­rekli olan varsayımlar:

Ø       Tüketicinin her mal ve hizmetin marjinal faydasını bilmesi

 

v      Farksızlık eğrilerinin özel­likleri :

Ø       Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini gösterirler

 

v      Farksızlık eğrisinin tanımı­ :

Ø       Tüketiciye aynı tatmin düzeyini sağlayan farklı mal bileşimlerinin geometrik yeridir.

 

v            Marjinal   ikame   oranı :

Ø       Aynı fayda düzeyini koruyabilmek için bir malın bir biriminden vazgeçildiği zaman öteki maldan ikame edilmesi gereken miktarı

 

v      Tüketici dengesi aşağıdakilerden hangisinde sağ­lanır?

Ø       Farksızlık eğrisinin bütçe doğrusuna teğet olduğu noktada

 

v      Bir malın tüketilen miktarları arttıkça marjinal fay­dası hangi yönde değişir :

Ø       Azalır

 

v      Farksızlık eğrileri ile ilgili özellikler:

Ø               Eğri üzerinde her noktada eşit tatmin sağlanır.

Ø               Her tüketicinin sonsuz sayıda farksızlık eğrisi olabi­lir.

Ø               Farksızlık eğrileri analizi ordinal fayda görüşüne dayanır.

Ø       Tüketici dengesinin açıklanması için kullanılan te­mel araçlardan biridir

 

v      Ordinal fayda kuramının varsayımları :

Ø       Fayda sübjektiftir

 

v      Marjinal fayda pozitif değerli ve azalmakta ise top­lam fayda :

Ø       Artar

 

v      Bir farksızlık eğrisi üzerinde tüketici et tüketimini 8 birimden 3 birime düşürürken ekmek tüketimini 4 birimden 8 birime çıkararak aynı fayda düzeyini konuyorsa bu durumda iki mal arasındaki marjinal ikame oranı :

Ø       5/4

 

v      Bir A malına harcanan en son liranın marjinal faydasını gösterir?

Ø       MUA/PA

 

v      Mal ve hizmetlerin insan  ihtiyaçlarını  karşılama özelliğine :

Ø               Fayda Tüketilen son birimin sağladığı tatmin marjinal fay­dadır.

Ø               Tüketicilerin satın aldığı her mala harcadığı son lira­nın eşit marjinal fayda sağlaması eş marjinal fayda ilkesidir

Ø               Bir malın tüketilen miktarı arttırıldıkça toplam ve marjinal fayda azalır

Ø               Toplam fayda değeri maksimum iken marjinal fayda değeri sıfırdır.