Otomotivden beyaz eşyaya, bilişimden finans sektörüne kadar birçok global şirket ya hizmet altyapısını, ya çağrı merkezini ya da yazılım birimlerini Türkiye'ye kaydırmak için yaptıkları araştırmaların son aşamasında. Büyük çoğunluğunun önümüzdeki üç yıl içinde realize olması beklenen bu süreçte en az 50 bin kişiye iş alanı sağlanmış olacak. Ekonomist, sektördeki yeni iş olanaklarını ve en gözde meslekleri araştırdı.

Bilişim alanında büyük bir tüketici konumunda olan Türkiye, gözünü hizmet ve yazılım ihracatına çevirdi. Son dönemde gerçekleşen en büyük gelişmelerden biri ise bazı global şirketlerin özellikle teknoloji odaklı hizmet merkezlerini Avrupa'dan Türkiye'ye kaydırmaya başlamaları.

Otomotiv, beyaz eşya ve finans sektöründe faaliyet gösteren önemli şirketler, Bilgi Teknolojileri (BT) hizmet merkezlerini Türkiye'de konuşlandırmak için harekete geçmiş durumda. Avrupa'nın en büyük ban- alan arasında bulunan Fortis, bu şirketlerden biri. Eğer planlandığı gibi giderse, banka Avrupa'ya yönelik BT hizmet merkezini Türkiye'ye taşıyacak. Bankanın bu hizmetler için bu yıl içinde 250 kişiye iş olanağı yaratacağı söyleniyor.

İkinci bir örnek dünya beyaz eşya devi Whirpool. BT yatırımını Türkiye'ye kaydıran şirket, ilk etapta 20 kişilik bir istihdam yarattı. Bu sayının yıl sonuna kadar 100'e yükselmesi bekleniyor. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün.

Fortis gibi birçok şirketin belirli BT hizmetlerini Türkiye'ye kaydırmaya hazırlandırdığını belirten sektör yetkilileri, servis ihracatının üç yıl içinde 12 bin kişiye yeni iş imkanı getirmesini bekliyor. Ancak yeni iş imkanları, bu gelişmelerle sınırlı değil. Yalnızca çağrı merkezleri, yurt içi ve yurt dışına "alo" diyerek üç yıl içinde en az 10 bin kişiye yeni iş imkanı yaratacak.

Yazılımda hedef daha da büyük. Sektörün önde gelen şirketleri bir araya gelerek üç yıl içinde 600 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmeyi hedefliyor. Bu, yaklaşık 20 bin kişiye yazılım sektöründe ek iş imkanı anlamına geliyor. Yurt içinde varolan bilişim elemanı açığı da hesaba katıldığında bu alanda değerlendirile¬meyen büyük bir iş potansiyeli olduğu görülüyor.

12 bin kişiye hizmet' fırsatı

BT sektörü; Türkiye'nin en genç, en dinamik sektörlerinden biri. Yıl¬lık cirosu 3.5 milyar dolar büyüklü¬ğündeki sektör, halen yaklaşık 130 bin kişiye istihdam olanağı sağlıyor. Ancak bu rakam, gelecek yıllarda hızla artma yönünde umut veriyor.

Data Expert, insan kaynaklan danışmanlığı veren şirketlerden biri. Data Expert Genel Müdürü Hasan Altunkaya, özellikle servis ihracatında Türkiye'nin önemli bir fırsat yakaladığına dikkat çekiyor.

"Burada BT şirketlerinin Türkiye'ye gelmesi değil, farklı sektörlerdeki şirketlerin BT departmanlannm Türkiye'ye taşın¬ması söz konusu. Bizim sektörde gözlemlediğimiz; finans, otomotiv, beyaz eşya, elektronik, ilaç, kimya ve perakende gibi sektörlerde şirketlerin yeni BT hizmet merkezi olarak Türkiye'yi seçmeye başladıklan yönünde" diyor Altunkaya.

Son dönemde bu anlamda birçok adım atılmaya başlandı. Türkiye'den uluslararası piya¬salara çağn merkezi hizmetini başlatan Siemens Business Services (SBS), son dönemde aldığı yeni hizmet projeleriyle

dikkati çekiyor. Şirket; servis masası, kumanda ve kontrol merkezi ile veri merkezi gibi konularda yurtdışına hizmet veriyor. Şu anda şirketlerinde bin 200 kişinin çalıştığını söyleyen SBS Türkiye Genel Müdürü Ali Rıza Ersoy, bu rakamın 300'ünün ihracata yönelik hizmetlerde çalıştığını ve bu rakama 200 kişinin daha ekleneceğini belirtiyor.

1 milyar dolarlık işgücü ihracatı

SBS Türkiye, yurtdışında servis ihracatı yapan şirketlerden yalnızca biri. Microsoft, Türkiye'de 40 kişilik bir teknik destek grubu bulunuyor. Bu ekibin 35 çalışanı; bütün Avrupa, Orntadoğu ve Afrika ülkelerine, zaman zaman da ABD, Hindistan ve Çin gibi ülkelere teknit destek sağlıyr.

Türkiye'de 365 kişilik bir Ar-Ge ekibiyle çalışan Nortel Netaş Netvvorks, en son yeni bir ekip kurarak yurtdışında birinci ve ikinci derece ürün desteği sunmaya başladı. Nortel Netaş Netvvork, yaklaşık 20 kişilik yeni bir hizmet ekibi daha kuruyor.

Bu grup, tamamen yurt dışından finanse ediliyor ve Nortel müşterilerine internet üzerinde, telefonla ya da video konferansla teknik destek vermesi planlanıyor. Bunun en güzel örneklerinden birisi de Alcatel. Alcatel, destek merkezlerini Türkiye'ye getirmek için çaba sarfediyor.

2000 yılında beş kişiyle kurulan uluslararası destek grubunda çalışanların sayısını 2006'da toplam 122 mühendise çıkartmış durumda.

Servis ihracatında büyük fırsat

Örnekleri çoğaltmak mümkün. Hasan Altunkaya, bir süredir yaptığı araştırmalar sonucunda servis ihracatında Türkiye'nin yaklaşık 12 bin kişiye ek iş olanağı yaratılabileceğini ve bunun 1 milyar dolarlık işgücü ihra¬catına karşılık geleceğine inanıyor. SBS Türkiye Genel Müdürü Ali Rıza Ersoy ise aldıkları her yeni projenin 200-300 kişilik ye¬ni bir ekibe yeni iş anlamına gel¬diğini belirtiyor. Ona göre; servis ihracatında ortaya çıkan fırsatlar iyi yönetilebilirse üç yılda 12 bin kişinin çok daha üzerinde bir istdihdam olanağı yaratmak mümkün.

Bilişimde 50 binden fazla insan nerede istihdam edilebilir?

Otomotiv, finans, perakende, beyaz eşya gibi farklı sektörlerde faaliyet gösteren çokuluslu şirketler BT hizmet merkezlerini yeniden yapılandırıyor. Avrupa'ya göre daha az maliyetli yeni üsler arayan bu şirketlerin yatırımlarının bir kısmı Türkiye'ye gelmeye başladı bile. Üç yılda 150 şirketin bu tip yeni hizmet noktalarını Türkiye'ye gelmesi durumunda en az 12 bin kişiye yeni iş alanının açılması söz konusu olacak.

Şu anda Türkiye'deki çağrı merkezi sektörü 10 bin kişiye istihdam sağlıyor. Yurt dışında çeşitli lokasyonlarda hizmet veren çağrı merkezi hizmet şirketlerinin Türkiye'ye yatırımları artıyor. Sektördeki çalışan sayısına üç yıl içinde en az 10 bin kişinin daha eklenmesi bekleniyor.

Türk yazılım sektörü yepyeni hedefler belirledi. Üç yıl içinde ihracat rakamlarında ciddi artışların beklendiği sektörde en az 15 bin kişiye ek istihdam olanağı yaratılması planlanıyor. I Türkiye'nin lokal bilişim sektöründe nitelikli işgücü eksiği olduğu dile getiriliyor. Sektörde sadece ağ ve güvenlik teknolojileri konusunda uzman yaklaşık 15 binden fazla nitelikli işgücü açığı bulunuyor.

TÜRKİYE'DE EN COK TALEP GÖREN POZİSYONLAR

DİSİPLİNLİ BT UZMANLARI

Sadece BT alanında uzman olmayan, aynı zamanda sektör uygulamaları konusunda deneyimli BT uzmanlarına talebin artacağına inanılıyor. İnşaat sektöründe olup 3D kullanarak proje ge-liştirebilen uzmanların yeni süreçte büyük şansı olacağı vurgulanıyor.

NETWORK UZMANI

Netvvork (ağ) uzmanı açığı, Türkiye'de en çok üzerinde durulan konulardan biri. Sadece Türkiye'de, 2008 yı¬lında 30 bin kişinin üzerinde bir ağ uzmanı açığı oluşacak.

İŞ ZEKASI PROJE YÖNETİCİSİ

Business Intelligence (iş ze¬kası), BT sektöründe uzmanlaşmış insan kaynağına ihtiyaç duyulan bir alan. Özellikle bir iş zekası projesi¬ni yürütmüş, tecrübeli kişilere ihti¬yaç duyulduğu, sektör uzmanlarınca vurgulanıyor.

YENİ İŞ FİKİRLERİ

Dünyada başarılı olmuş birçok internet girişimi bulunuyor. Özellikle Web 2.0 dalgasıyla yeni tip web siteleri, milyonlarca kullanıcıyı buluşturuyor. Türkiye'de bu alanda hala yaratıcı, kısa vadede başarıyla uygulanacak fikirlere ihtiyaç duyuluyor.

YENİ JENERASYON HİZMETLER

VAS olarak adlandırılan Katma Değerli Hizmetler, cep telefonu kullanımının artmasıyla önemini artırıyor. GSM operatörlerinin ses gelirleri düşerken, veriden sağladıkları gelirin artma eğiliminde olduğu gerçeği, cep telefonundan katma değerli hizmetlere duyulan ihtiyacı artırıyor. Özellikle 3'ün-cü jenerasyon GSM sistemlerinin devreye girmesiyle ge-nişbant kablosuz altyapıda katma değerli hizmet ve içerik geliştiren yazılımcılara ihtiyaç duyulacağı belirtiliyor.

SAP UZMANI

Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) yazılımları kullanan işletmelerin talep ettiği SAP danışmanı ihtiyacı, Türkiye'de henüz karşılanabilmiş değil. SATIŞ UZMANLARI BT sektöründe en çok ihtiyaç du¬yulan pozisyonlardan biri satış uzmanlığı olarak tanımlanıyor. Sektörde üretilen ürünlerin ve hizmetlerin anlatıl¬masını sağlayacak satış yetkililerine ihtiyaç olduğu belirtilirken özellikle bilişim kökenli, iletişim kabiliyeti öne çıkan nitelikli satış yetkilisi açığı olduğu vurgulanıyor.

YAZILIM MÜHENDİSİ VE YAZILIM MİMARI

Improda Genel Müdürü Günnur Aktoros, "Çok iyi yazılım mühendislerine ve yazılım mimarlarına ihtiyacımız var" diyor. Ona göre; tek bir yazılımla sınırlı kalmayan, sürekli yeni teknolojiyi takip eden, araştırmaya meraklı yazılım mühendislerine çok sayıda fırsat var.

PROJE YÖNETİCİSİ

Son dönemde çok sayıda Proje Yönetimi sertifika programının hayata geçirildiği dikkatleri çekiyor. Günnur Aktoros, "Ürün geliştirme ya da sistem geliştirme gibi şirket içinde bir planı proje haline getirerek ekip çalışmasıyla projeye liderlik edebilecek kişiler, BT alanında en çok arananlar arasında" diyor.

ÜST DÜZEY POZİSYONLARI VİZYONERLER KAPIYOR

Bilişim alanında üst düzey yöneticilerde ara¬nan vasıfların diğer sektörlere kıyasla farklı özellikler gösterdiği dikkat çekiliyor. Vizyoner kişilik, etkin ekip yö¬netimi, sonuç alabilme yeteneği ve sürekli farklt ortam¬larda problemleri çözme becerisi, bilişim sektöründe üst düzey yöneticilerde aranan özellikler arasında sayılıyor.

Şirketler istihdam için mücadele ediyor'

Sürecin iyi yönetilmesi, burada kilit anlama geliyor. Zira
şirketlerin BT hizmetlerini Türkiye'ye çekebilmek için büyük bir mücadele yaşadığı bir gerçek. Dünyada BT sektöründe donanımda fiyatlar hızla düşerken servis/hiz¬metlerin önemi giderek artıyor.

"Bu nedenle Hindistan'ın dışında Rusya, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkeler, bu hizmetleri kendi ülkelerine çekebilmek için büyük mücadele veriyorlar" diyor Microsoft Türkiye Uluslararası Teknik Destek Müdürü Arcun Tanju. Ona göre Türkiye, BT hizmetlerini Türkiye'ye getirmekte zorlanacak. Tanju şöyle devam ediyor:

"Hizmet kalitesi olarak Türkiye, en üst seviyede. Yapılan müşteri memnuniyeti anketlerinde Microsoft Türkiye ekibi, bölgede açık ara önde. Kesinlikle çok kaliteli hizmet veriyoruz. Ancak maliyetler nedeniyle BT hizmetlerinin Türkiye'ye getirilmesi giderek zorlaşıyor."

Kaliteli işgücüne geliyorlar
Data Expert Genel Müdürü Hasan Altunkaya, Türkiye'deki ücretlerle Avrupa'daki ücretleri kıyaslayarak şu sonuca varmış: "Avrupa ülkelerinde çalışan bir ' geliştirici'nin (deve-loper) şirkete yıllık maliyeti, 70 bin Euro. Aynı rakam, Türkiye'de 50 bin Euro. Diğer pozisyonlarda da benzer farklar var. 80 kişilik personelin verdiği hizmeti Türkiye'de vermeyi tercih eden bir şirketin yıllık tasarrufu 1.6 milyon avro"

10 bin kişiye 'çağrı'

Çarı merkezleri, yurtdışına hizmet ihracının öncçülüğünü gerçekleştirdi. Çağrı merkezleri bir çok gencin iş umudunu boşa çıkarmadı. Aralarında CMC, Global Bilgi ve SBS gibi şirketlerin bulunduğu sektör, şu anda 10 bin kişiye ibstihdam sağlıyor.

İlk dalgada Lufthansa ve Toshiba gibi uluslararası şirketler, çağn merkezlerini Türkiye'ye taşıdılar. Yaklaşık 40 markaya çağn merkezi hizmeti veren CMC Genel Müdürü Başak Soykan, artık Türk müşterilerin de çağn merkezle¬rine taleplerinin arttığına dikkat çekiyor ve şun-lan söylüyor:

"Son dönemde yabancı şirketlerin yanı sıra çağn merkezleri, yerli şirketlerin talebiyle de büyüyor. Çünkü müşteriler, çağn merkezlerin¬den verilen hizmetten memnunlar ve bu yöne doğru bir kayış yaşanıyor."

İstanbul çağn üssü olacak

Başak Soykan'in dikkat çektiği önemli bir nokta da özellikle Avrupa'da birden fazla lo-kasyonda hizmet veren çağrı merkezi şirketle¬rinin Türkiye'de de faaliyet göstermeye başlamalan. Sadece CMC, son dönemde Transcom ve IDT Global Services gibi şirketlerle anlaşma yaparak bu şirketlerin Türkiye ayağında hizmet vermeye başladı. Bir Alman şirketi olan Transcom'un Almanya ve Avrupa'nın farklı bölgelerinde çağn merkezleri var. Türkiye'de de CMC ile çalışarak İstanbul'u da üslerinden biri haline getirmişler.

Şirket yetkilileriyle yaptığımız görüşmeler sonunda Türkiye'nin çağn merkezleri için hala bir çekim merkezi olduğu ortak inancının hakim olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bu da sektörde ciddi miktarda iş olanaklannm devam edeceğini gösteriyor. Yapılan tahminler, sektörün her yıl ortalama yüzde 10-15 büyümesi esasına dayanıyor. Yetkililer, sektörde en mütevazı tahminle 3-5 yıl içinde 10 bin kişiye yeni iş olanağı açılacaını belirtiyor.

Uzun vadede 60 bin kişiye iş

"Bu hedefi gerçekleştirebilirsek bu, yaklaşık 15-20 bin kişiye yeni iş imkanının yaratılması demek" diyor YASAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Netsis Genel Müdürü Murat Ihlamur. Ancak YASAD'in hedefleri, bununla sınırlı değil. Dernek, uzun vadede 2023 yılına kadar 2 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşmayı ve bu sayede 60 bin kişiye yeni iş imkanı yaratmayı hedefliyor.

Rakamlar hayli iddialı. Bu hedeflere ulaşabilmesi, so¬mut adımların atılabilmesine bağlı. Murat Ihlamur, hedeflerinin iddialı olduğunu kabul ediyor ve şöyle konuşuyor: "İddialı olduğumuz doğru, ancak bunu gerçekleştirmemek için hiçbir sebep yok. Yapılması gereken, özel kuruluşların, kamunun ve eğitim kurumlarının bir araya gelerek ortak stratejiler geliştirmesi."

30 bin ağ uzmanına ihtiyaç var

İleriye yönelik hedeflerin önemli iş fırsatları yaratabileceği bir gerçek. Ancak "Yapılan araştırmalar, Türkiye'de bilişim alanında varolan yapıda bile önemli işgücü açığının olduğunu gösteriyor" diyor Netron Teknoloji Genel Müdür Yardımcısı Bülent Tekmen. Bu alanlardan biri netvvork (ağ) uzmanlığı. Şirketin içinde bulunan birbirinden farklı cihazların bir ağ üzerinde buluşturulması, şirketlerin iç ve dış ileti¬şimi gibi olanakların temel altyapısı şirketlerdeki ağlar. Cisco Systems Türkiye ve International Data Corporation (IDC) Türkiye tarafından yapılan detaylı araştırma, bu alanda hem yurt içinde hem de yurt dışında büyük bir insan kaynağı sıkıntısı çekildiğini ortaya koyuyor.

Yalnızca Türkiye'de 2008 yılında 30 binin üzerinde ağ uzmanı açığı olacağı, araştırmanın çarpıcı sonuçlarından biri.

Türkiye'de bilişim sektöründeki üst düzey yetkililer tarafından dile getirilen önemli bir eksiklik de spesifik projeler için gerekli insan kaynağına ulaşmada çekilen güçlük. DSS Technology, kurumsal iş zekası konusunda çalışan şirketlerden biri. DSS Technology Genel Müdü¬rü Ruhver Barengi, iş zekası projelerini yürütecek insan kaynağını bulmak için 3-6 ay arasında zaman harcayabildiklerini belirtiyor.

Yazılımdaki hedef büyük

Yazılım sektörü, BT içinde en hızlı büyüyen sektör. Hacim ola¬rak düşük olsa da yazılım sektörü, katma değer yaratan ve büyüme hedefi hayli yüksek olan bir alan. Yazılım geliştirmede önünde bir çok basan örnekleri bulunan Türkiye, kendine hayli iddialı hedefler koymuş durumda.
Yazılım Sanayicileri Derneği (YASAD), 2005 yılı başında kısa, orta ve uzun vadeli planlarını açıkladı. Şu anda sektör 35 bin kişiye iş olanağı sağlıyor. Şu anda 100 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren sektör, yaklaşık 35 bin kişiye iş alanı sağlıyor. Kurumun hedefi, 2010 yılına kadar yazılım ihracatı oranını, şu anda varolan 100 milyon dolar seviyesinden 600 milyon dolara çıkartmak.

HASAN ALTUNKAYA/DATA EXPERT GENEL MÜDÜRÜ

TÜRKİYE BU FIRSATI DEĞERLENDİRMELİ-

HASAN Altunkaya, Türkiye'nin servis ihracatıyla önemli bir fırsat yakaladığına inanıyor. Değişik sektörlerden birçok şirketin BT hizmetlerini Türkiye'den vermek üzere araştırma yaptıklarına dikkat çekiyor. Türkiye'nin bu şirketleri ülkeye çekmesi durumunda çok önemli kazançlar elde edeceğini söylüyor.. Altunkaya, "Yapılan çalışmalar, 150 şirketin Türkiye'ye bu departmanlarını kaydırmalarını sağlayacaktır. 150 şirket, yaklaşık 80 kişiyle BT departmanlarını kurduklarında 12 bin kişiye yeni iş imkanı sağlanacaktır" diyor.

EN PARLAK BEYİNLER BİLİŞİMİ SEÇİYOR:

Altunkaya'ya göre Türkiye, işgücü maliyeti olarak Avrupa'ya göre avantajlı, ancak Hindistan gibi ülkelere kıyas¬la dezavantajlı olmasına karşın işgücünün niteliğine dikkat çekiyor ve şöyle diyor: "Türkiye'de yılda yaklaşık 1.5 milyon genç, üniversite sınavına giriyor. Bu zorlu yarıştan çıkan yüzde 1'lik dilimden 5 bin 500 kişi, bilişimle ilgili bölümlere giriyor. Bu durum, bilişimde insan kaynağının en verimli seçilmiş ki¬şilerden olmasını sağlıyor."

BÜLENT TEKMEN/NETRON TEKNOLOJİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI

'DAHA FAZLA İŞGÜCÜNE İHTİYAÇ VAR'

NETRON Teknoloji Genel Müdür Yardımcısı Bülent Tekmen, Türkiye'nin bilişim alanındaki eğitim açığını kapatması gerektiğine dikkat çekiyor. "Türkiye'nin bilişim alanında yetişmiş işgücüne ihtiyacı olduğundan kuşku yok. Hindistan, bugün 9 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiriyor. Her yıl BT bölümlerinden mezun olanların sayısı 250 bin. Şu andaki yatırımlarıyla mü¬hendislik okullarından mezun olanların sayısı, her yıl yüzde 50 artacak. Türkiye'de bu rakam, bin kişi mer¬tebesinde" diyor Tekmen.

O'na göre rakamlar, Türkiye'nin önünde daha gidi¬lecek çok yol olduğunu gösteriyor. Tekmen, "Türki¬ye'de bilgisayar penetrasyonu yüzde 5 civarında. Diji¬tal ekonomiye dönüşüm sürecinde Türkiye, 49 ülkeden 44'üncü sırada. Internet sunucusu sayısı 28 ülke ara¬sından 28'inci. Türkiye'de sektörde daha fazla yatırım yapılması kaçınılmaz. Bu da iş olanaklarında ciddi bir artışı beraberinde getirecek" diyerek bilişim alanını ka¬riyer olarak seçmek isteyenlere umut veriyor.

Haber:Alev Belviranlı

Kaynak:Ekonomist